بررسی و تحلیل نمود زیرطبقات در آثار رسول پرویزی

در جوامع شهری همواره گروه‏هایی زندگی می‏کنند که از نظر وضعیت معیشتی در پایین‏ترین سطح به سر می‏برند که به «زیرطبقات» (under class) شهره اند. زیرطبقات در نظام قشربندی اجتماعی طیفی وسیع از افراد را در بر می‏گیرد که اعمال و کنش‏هایشان در جامعه تأثیرگذار و از جهاتی ‏بسیار مخرّب و منفی است و هزینه هایی فراوان برای جامعه در پی دارد. لومپن‏ها، در کانون این طبقة اجتماعی،‏ حضوری پررنگ در عرصة جامعه و در داستان‏های رئالیستی و اجتماعی نویسندگان معاصر کشورمان دارند. لومپن‏ها معمولاً افرادی واخورده و به فساد کشیده شده و بدون هویت‏اند. این افراد که شغل و درآمد ثابتی ندارند با شغل‏های کاذب روزگار می‏گذرانند و در بسیاری از مواقع، با توجه به وضعیت بد اقتصادی و فکری، تن به کارهای ناشایست می‏دهند. از نویسندگانی که با نگاهی تازه و به دور از کلیشه‏های رایج به شرح و توصیف زندگی لومپن‏ها پرداخته رسول پرویزی است. پرویزی ـ که از چهره‏های مطرح داستان نویسی ایران در دهة چهل شمسی به شمار می‏رودـ در دو مجموعه داستان کوتاه خود، شلوارهای وصله‏دار و لولی سرمست، تنوعی چشم گیر از لومپن‏ها را به نمایش می‏گذارد. او در آثار خود، با نگاهی انتقادی، برخی زوایای پنهان و ناگفتة زندگی نابسامان این قشر و دلایل ریشه‏ای پدیدآورندة این نوع زندگی را بررسی می‏کند. البته نگاه پرویزی به این قشرـ بر خلاف نگاه یک جامعه شناس ـ نگاهی است درونی و غالباً جدی و فقط در پاره‏ای مواقع طنز‏آمیز. ضمن آنکه پرویزی تقریباً ریشة تمام ناهنجاری‏های زندگی مادی و معنوی زیرطبقات را در علل اقتصادی خلاصه می‏کند. این در حالی است که بسیاری از جامعه شناسان (به‏ویژه پوزیتیویست‏ها) معتقدند انتساب همة ناهنجاری‏ها به مسئلة اقتصاد به تأمل بیش‏تری نیاز دارد. پرویزی با نگاهی بی‏طرفانه، به ‏رغم برجسته کردن جنبه‏های منفی رفتاری لومپن‏ها، با تأکید بر نابرابری توزیع درآمد و امکانات اجتماعی، دست کم، گروهی از لومپن‏ها را قربانیان جامعه و افرادی ستم‏دیده تصویر می‏کند که زمینة رشد فکری و روحی از آن ها سلب شده است.